Afkeer van “populisme” en “extreem rechts” als verdringingsmechanisme

Volgens velen wordt de Europese cultuur momenteel bedreigd door zaken als massale immigratie, het uitsterven van de blanken, islamisering en het verlies van een gemeenschappelijke religie. Anderen daarentegen ontkennen dit heftig en gewoonlijk willen ze er ook niet over nadenken. De EU zegt: “Economische problemen zijn veel belangrijker!” Het CDA zegt: “We moeten dit land doorgeven”, maar laat wijselijk in het midden aan wie. Huismoeders aan tafel zeggen ter wille van de lieve vrede: “Houd daar nu maar over op, laten we nu maar over iets anders praten.” En zo zijn er vele manieren van wegkijken.
        Maar het gaat hier niet alleen om problemen waar velen liever niet aan wíllen denken, het gaat om problemen waaraan velen door onbewuste psychologische oorzaken niet meer kúnnen denken. Dit verschijnsel staat in de psychologie bekend als verdringing. Het werd daar geïntroduceerd door Friedrich Herbart en Sigmund Freud maakte het later tot de kern van zijn psychoanalyse. Volgens Freud is verdringing in zichzelf schadelijk, maar afgezien van de vraag of dat juist is geldt in ieder geval dat problemen die worden verdrongen niet worden opgelost.

Deze voortdurende verdringing heeft een voortdurend werkende verdringende kracht nodig. Telkens als bijvoorbeeld de onaangename gedachte dat Europa islamiseert in het bewustzijn opkomt is er een kracht (of argument) nodig om hem weg te duwen. Het in Nederland momenteel waarschijnlijk meest gebruikte argument daarvoor is: “Pas op, pas op! We moeten Wilders niet in de kaart spelen!” En dat argument mag zijn kracht niet verliezen, het moet voortdurend worden gevoed. De associatie tussen Wilders, “extreem rechts”, NSB en Hitler moet levend gehouden houden. Wilders moet geassocieerd blijven met het Kwaad. Er is een grote vraag naar boeken, kranten, documentaires, praatprogramma’s, statistieken en websites die die associatie verstevigen door hem historisch of anderszins te onderbouwen. Ze geven innerlijke rust.

Een kenmerk van verdringing is dat hij onbewust plaats vindt. Collectieve verdringing verspreidt zich dan ook niet zozeer door uitwisseling van rationele argumenten als wel door emotionele aanstekelijkheid. Dat is een uiterst ongrijpbaar proces dat bijvoorbeeld werkt via het trekken van een vies gezicht wanneer de naam Wilders wordt genoemd. Het gaat om guilty by association. Het besmeuren en demoniseren van Wilders (en nu ook Thierry Baudet) is een probaat middel om weg te kijken van de grote problemen en om innerlijke rust te handhaven.