Trump en het klimaatverdrag van Parijs (2015)

Tijdens zijn verkiezingscampagne kondigde Trump aan dat hij af wil van het klimaatverdrag van Parijs van 2015. Hierna is hij democratisch tot president gekozen en nu voert hij het beleid uit waarvoor de meerderheid van het Amerikaanse volk heeft gekozen. Dit heeft over de hele wereld een storm van protest opgeroepen. Maar bij die storm zijn nogal wat vragen te stellen.

        Een eerste vraag is de volgende. Kennelijk zijn degenen die zich zorgen maken over het milieu er onvoldoende in geslaagd het publiek van de ernst daarvan te overtuigen. Wat is de oorzaak daarvan? Er zijn veel oorzaken aan te wijzen, maar misschien is de belangrijkste wel het ongunstige effect van de verpolitisering van de milieuproblematiek. In Amerika waren het aanvankelijk vooral de Republikeinen die zich zorgen maakten over het milieu, maar later gingen de democraten met dit onderwerp aan de haal en begonnen het steeds meer te gebruiken als politiek drukmiddel. In veel andere landen deed zich een vergelijkbare ontwikkeling voor. In Duitsland bijvoorbeeld werd destijds de communistische partij verboden en gingen de ex-communisten naar ”die Grünen”. Hier konden zij hun afkeer van het grootkapitaal binnen een nieuwe context uitleven. Ook in Nederland deed zich een dergelijke ontwikkeling voor. En Greenpeace liet niet na veel mensen mateloos te ergeren.

        Dit leidde tot een psychologische reactie: veel mensen begonnen de klimaatproblematiek eenvoudig te ontkennen. Eerst werd de temperatuurstijging ontkend en toen dit moeilijk meer was vol te houden werd ontkend dat deze door de mens veroorzaakt zou zijn. Op dit moment behoort kennelijk ongeveer de helft van de Amerikanen tot de klimaatontkenners. En nog steeds wordt de milieuproblematiek gebruikt voor politieke doeleinden: in Amerika wordt hij gebruikt om Trump onderuit te halen en in Europa grijpen Merkel, Juncker en de EU-aanhangers de beslissing van Trump aan om méér macht voor de EU te eisen. Afkeer van deze machtspolitiek maakt het voor velen erg verleidelijk om de klimaatproblematiek te ontkennen.

        Een tweede vraag is hoever men mag gaan met verzet tegen een via democratische weg genomen beslissing. Natuurlijk mag men luid en duidelijk verkondigen dat men het niet met die beslissing eens is. Maar mag men de regering ondermijnen met juridische procedures (de Amerikanen zijn naar meesters in) of beschuldigingen op gebieden die niets met het milieu te maken hebben? Dit is een moeilijke vraag, maar de enige koninklijke weg is te trachten de mensen te overtuigen met eerlijke argumenten (maar dat is in een verpolitiseerde wereld heel moeilijk) en zelf het goede voorbeeld te geven.

Nog enkele gegevens:

Het verdrag werd op 22 april 2016 in Parijs ondertekend door 174 landen, dat zijn, op enkele na, alle landen van de wereld. Bij zulke tegenstrijdige belangen kon het verdrag niet anders worden dan een verregaand compromis. Eigenlijk is het niet meer dan een principe-akkoord. Het is de vraag of het werkbaar is.

        Hieronder volgen de hoofdpunten van het akkoord:

• De landen zullen er naar streven de temperatuur niet meer dan 2 graden Celsius te laten stijgen (liefst 1.5).

• Ze zullen hun best doen de uitstoot van broeikasgassen te beperken. Daarbij wordt rekening gehouden met de verschillen tussen de landen. (Om olielanden als Saoedi-Arabië binnen boord te houden zijn verwijzingen naar fossiele brandstoffen en CO2 vermeden. Landen als India en China mogen om hun industrie op te bouwen tot 2030 op oude wijze doorgaan, bv. met het bouwen van kolencentrales.)